ΑΡΘΡΟ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ Chris CA: "To Greturn και η Μεγάλη Ιδέα του 2014"

Τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα έχουμε γίνει μάρτυρες πάμπολλων διαφορετικών απόψεων, τόσο εγχώριων όσο και διεθνών, με θέμα την δεινή οικονομική θέση που βρίσκεται η χώρα. Άλλες απόψεις είχαν υπόβαθρο την γνώση και τον ορθολογισμό, και άλλες την ιδεοληψία και τον συναισθηματισμό, με τις τελευταίες να είναι περισσότερο ευκολοχώνευτες από την πλατιά μάζα αφού δεν απαιτούν την ύπαρξη της παραμικρής σταγόνας γνώσης από τον ωκεανό πληροφοριών στον οποίο κολυμπάμε. 

Παρά την ροπή προς τον ορθολογισμό του υποφαινόμενου, αυτό το άρθρο αναγνωρίζει την ανάγκη για ένα πάντρεμα μεταξύ λογικών και συναισθηματικών κριτηρίων ως πυξίδα για το μέλλον των οικονομικοπολιτικών αποφάσεων από εδώ και πέρα. Ζούμε σε μια κοινωνία που η ιδεοληψία είναι πανίσχυρη με τα περισσότερα συνθήματα, απόψεις και διλήμματα να προέρχονται από προηγούμενος αιώνες ή δεκαετίες και ουδεμία σχέση να έχουν με το σημερινό παγκόσμιο status quo. Επειδή όμως όλα τα ωραία έχουν ένα τέλος, η ίδια κοινωνία φαίνεται να εισέρχεται απότομα στην σφαίρα του ορθολογισμού με την παγκόσμια σκηνή να (μας) αλαλάζει με κάθε τρόπο: Ladies and Gents, welcome to the real world. 

Μία από τις πιο θανατηφόρες και επικίνδυνες λέξεις που έχουν ακουστεί στην νεώτερη ιστορία της Ελλάδας είναι το Grexit. Εμπνευστές του ήταν δύο οικονομολόγοι της Citigroup, o Willem Buiter και ο Ebrahim Rahbari, οι οποίοι έδιναν περίπου 90% στην πιθανότητα εξόδου της Ελλάδας από το κοινό ισχυρό νόμισμα. Ευτυχώς για εμάς, εάν στη Citi ήταν τόσο καλοί στις προβλέψεις μπορεί να είχαν αποφύγει την ντροπιαστική κρατικοποίηση του 2008 από το αμερικανικό δημόσιο. Δυστυχώς για εμάς, πολλοί εγχώριοι οικονομολόγοι και πολιτικοί ταλιμπάν ασπάστηκαν την άποψη με ανυπολόγιστη ζημιά στο τομέα του εμπορίου. Τολμώ να πω ότι αν είχε επιβεβαιωθεί η προφητεία της Citi, οι συνέπειες και οι πληγές για την Ελλάδα θα ήταν τόσο μεγάλες ώστε η χώρα θα χρειάζονταν δεκαετίες για να συνέλθει, αν ποτέ τα κατάφερνε. Σε γενικές γραμμές πάντως, ήταν μια αίολη μη ρεαλιστική θεωρία για ένα απλό λόγο: Δεν ήταν προς το συμφέρον κανενός εντός της Ευρωζώνης.

Αυτό δεν σημαίνει όμως ούτε ότι παίζεις με τα σπίρτα στην πυριτιδαποθήκη, ούτε ότι χαϊδεύεις χειροβομβίδες και χαμογελάς όπως πρότειναν νεόκοποι πολιτικοί αστέρες. Μια ματιά στις επιπτώσεις της κυπριακής οικονομίας περίπου ένα χρόνο μετά το μπαμ θα σας πείσει για την ορθότητα των συναισθηματικών τσαμπουκάδων σε περιόδους κρίσης. Κάποιος εύλογα θα αναρωτηθεί πώς είναι δυνατόν μια οικονομικοπολιτική εξέλιξη να μην είναι προς το συμφέρον κανενός αφού σχεδόν τα πάντα στη ζωή είναι zero sum games (παιχνίδια με μηδενικό αποτέλεσμα). Πιθανώς, κερδισμένοι από μια τέτοια εξέλιξη θα ήταν μονάχα τρίτοι ισχυροί πόλοι όπως οι ΗΠΑ και η Βρετανία, όπου τα εθνικά τους νομίσματα θα ανακτούσαν μέρος της χαμένης τους αίγλης και ισχύς. Όσο για το πολυθρύλητο εγχώριο ‘λόμπι της δραχμής’, πιστεύω ότι αν χυθεί ένα καζάνι με υδροφθορικό οξύ σε ένα γεμάτο δωμάτιο με κόσμο, τότε απλά πεθαίνουν όλοι, ακόμα και αυτοί που νομίζουν ότι διαθέτουν την κατάλληλη στολή προστασίας. 

Κανένας Έλληνας πολιτικός δεν θα αποφασίσει ποτέ το άλμα στο κενό, αφού το κίνητρο της αυτοσυντήρησης είναι πάντα το πιο ισχυρό, ούτε κάποιοι ξένοι εκλεγμένοι θα αποφασίσουν να φιτιλιάσουν την ευρωπαϊκή ευμάρεια με ένα ηχηρό ‘Gret out of here’.

Ως απάντηση στα παραπάνω αρνητικά σενάρια ήρθε το Grecovery του πρωθυπουργού Α. Σαμαρά ως λάβαρο για την απαρχή θετικής ψυχολογίας και σκέψης γύρω από την Ελλάδα. Το μότο είναι στη σωστή κατεύθυνση μαζί με το Greek success story σε επίπεδο PR και τουρισμού, αρκεί να συνοδεύονταν και με τα ανάλογα πρακτικά απτά αποτελέσματα. Το να πηγαίνει Έλληνας πρωθυπουργός στην Κίνα και να μιλάει για ελληνικό success story, είναι σαν να πηγαίνουν έλληνες ποδοσφαιρικοί παράγοντες στη Βρετανία για να μιλήσουν για το εύ αγωνίζεσθαι. Ανέκδοτο, δηλαδή.

Η σημερινή πολιτική ηγεσία της χώρας έχει έντονα σημάδια πατριωτισμού αλλά και ορθολογισμού, κάτι που έλειψε τόσο από την διακυβέρνηση επί Κ. Καραμανλή όσο και από αυτή επί Γ. Παπανδρέου. Ένα μείγμα (δεξιάς) ιδεοληψίας και (οικονομικού) πραγματισμού. Τα προηγούμενα χρόνια, το τρίπτυχο κρατισμός – νιρβάνα - ανομία οδηγούσε τους πεφωτισμένους ηγέτες του τόπου με την ίδια ζέση που οδηγεί και τους περισσότερους ηγέτες της σημερινής αντιπολίτευσης. Για να μην περάσει το νόημα ότι αυτό το άρθρο πλέκει το εγκώμιο της τωρινής πολιτικής ηγεσίας ως γνήσιο εκπρόσωπο της Realpolitik, απλά θα υπενθυμίσω τους καθαρά συναισθηματικούς χειρισμούς του Α. Σαμαρά επί πρωθυπουργίας Κ. Μητσοτάκη που οδηγούν στη διαφαινόμενη πολιτική ήττα από τα Σκόπια για το θέμα της ονομασίας. Όπως είχε πει και ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ‘δεν υπάρχουν εθνικά δίκαια. Υπάρχουν μόνο εθνικά συμφέροντα’.

Τις τελευταίες εβδομάδες διαρρέεται στον Τύπο, ότι επίκειται τους επόμενους μήνες, η επιστροφή του ελληνικού κράτους στo παλκοσένικο των χρηματαγορών, κάτι που έστω και αν γίνει αρχικά για λόγους εντυπωσιασμού θα σημάνει σταδιακά το τέλος της εποχής των μνημονίων και την μερική αποδέσμευση από την κηδεμονία της τρόικας. Το Greturn όμως στις αγορές δεν θα σημαίνει τίποτα περισσότερο παρά ένα νέο κύκλο ακριβού δανεισμού αν δεν συνοδευτεί με φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις με αιχμές του δόρατος τις ιδιωτικοποιήσεις και την προσήλωση στην εισαγωγή τεχνολογίας σε όλους τους τομείς. Μετά από δεκαετίες έντονου κρατικού παρεμβατισμού και κρατικοδίαιτης επιχειρηματικότητας, ήρθε η ώρα για την απαρχή της επιστροφής της χώρας στην παγκόσμια ελίτ μέσω ενός νέου μοντέλου. Ο καπιταλισμός εφαρμόζεται επιτυχημένα σε χώρες όπως η Κίνα, οι ΗΠΑ, η Νορβηγία και η Γερμανία, έστω και με διαφορετική μορφή. Αυτό που χρειάζεται η χώρα είναι ένας Χάρτης για την δημιουργία ενός ‘Ελληνικού καπιταλισμού’ με τις συνθήκες να είναι πιο ώριμες από ποτέ. 

Ως ποδοσφαιρόφιλος, αισθάνομαι ότι βρισκόμαστε οικονομικά στο σημείο ζερό, μηδέν, στο σημείο καμπής που βρεθήκαμε μετά την ήττα από την Φιλανδία με 5-1 τον Σεπτέμβριο του 2001. Με ένα καλό διαφορετικό σχέδιο και με στιβαρή ηγεσία, η ομάδα πέτυχε το απόλυτο comeback και μόλις 3 χρόνια αργότερα αναρριχήθηκε στην κορυφή της Ευρώπης. Η Νορβηγία μέσα σε λίγες δεκαετίες μετατράπηκε από χώρα ψαράδων, στην χώρα με το υψηλότερο βιοτικό επίπεδο παγκοσμίως. Impossible is nothing. 

Ο μακροπρόθεσμος στόχος δεν πρέπει να είναι απλά να απαλλαγούμε από τον δανεισμό των Γερμανών ή οποιουδήποτε άλλου. Η ελληνική Μεγάλη Ιδέα του 2014 θα πρέπει να είναι να φτάσουμε στο σημείο να δανείζουμε εμείς τους Γερμανούς. Χρειάζεται ορθολογισμό αλλά και θετικά συναισθήματα. Χρειάζεται κόπο και προσήλωση. Χρειάζεται τεχνογνωσία και ελευθερία. Θα γίνει. Σε κάποιους θα ακουστούν ουτοπικά όλα αυτά, αλλά ‘αν κοιτάς τα αστέρια θα φτάσεις το ταβάνι σου. Αν κοιτάς το ταβάνι, μάλλον θα μείνεις στο πάτωμα’.

Chris CA